Immunotherapie voor de behandeling van urogenitale kankers

Urogenitale kankers

Lees meer over :

Nierkanker

In principe hebben we twee nieren, gelegen aan weerszijden van de wervelkolom onder de onderste ribben.

De hoofdfunctie van de nieren is om de samenstelling van het bloed te zuiveren en op peil te houden, door het te filteren en vervolgens afvalstoffen en overtollig water af te voeren in de vorm van urine.⁷

Hoe ontwikkelt nierkanker zich ?

Wat veroorzaakt een kanker ?⁸

Kanker wordt veroorzaakt door een cel van het lichaam die zich abnormaal gedraagt en ongecontroleerd begint te vermenigvuldigen (woekeren).

Het verschil met een goedaardige tumor is dat bij kanker deze cel ook de omliggende weefsels kan binnendringen of zich kan verspreiden naar andere organen in het lichaam waar ze niet thuis hoort (uitzaaiingen).

Verschillende vormen en stadia^9,10

Afhankelijk van hun uiterlijk onder de microscoop wordt onderscheid gemaakt tussen heldercellige (75-80%), papillaire en chromofobe carcinomen. Het stadium van de kanker wordt bepaald door de plaats, de grootte, de ontwikkeling in het omliggend weefsel en/of de naastgelegen grote bloedvaten, en de verspreiding voorbij de oorspronkelijke plaats.

De behandelingsopties^11,12

Een kankerbehandeling heeft tot doel om de kankercellen:

weg te snijden (chirurgie)
te vernietigen (ablatie, medicatie, radiotherapie)
hun groei te stoppen (medicatie, radiotherapie)

De keuze van de behandelingen wordt aangepast aan elke situatie, d.w.z. aan de specifieke kenmerken van elke patiënt. Artsen van verschillende specialiteiten (uroloog, radioloog, oncoloog, nefroloog, patholoog, enz.) komen bijeen om op individuele basis de best mogelijke behandelingen te bespreken.

In bepaalde gevallen kan je dokter beslissen om de kanker niet actief te behandelen maar van zeer nabij op te volgen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als de tumor klein is, of traag evolueert, of als je gezondheid geen actieve behandeling toelaat. Tijdens wat we noemen een nauwe opvolging zal uw arts zeer regelmatige afspraken en onderzoeken plannen om je kanker op te volgen door middel van beeldvorming (echo, CT scan, MRI).
Lokale behandeling door chirurgie bestaat uit de gedeeltelijke of volledige verwijdering van de aangetaste nier (nefrectomie). Bij kleinere tumoren kunnen we de tumorweefsel vernietigen door middel van een sonde die hitte of koude afgeeft, zonder een beroep doen op chirurgie.
Chemotherapie wordt nauwelijks gebruikt bij de behandeling van deze carcinomen en bestraling is geen frequente eerstelijnsbehandeling.^10,13
In tegenstelling tot lokale behandelingen, die zich richten op het gebied van de tumor, werken systemische therapieën in op het lichaam als geheel. Dit omvat bijvoorbeeld behandelingen met geneesmiddelen. Voor nierkanker zijn alle behandelingen met medicijnen systemisch. Ze kunnen gebruikt worden om:
- de groei van bloedvaten te remmen om de ontwikkeling van de tumorcellen te verminderen of om deze cellen te doden. Het gaat daarbij om anti-angiogene geneesmiddelen;
- het immuunsysteem te stimuleren. Dit wordt immunotherapie genoemd.

In sommige gevallen wordt chirurgie gecombineerd met een behandeling met medicijnen. Bij bepaalde patiënten zijn er reeds enkele kankercellen ontsnapt uit de nier naar andere plaasten in het lichaam. Omwille van hun microscopisch kleine formaat en beperkt aantal zijn deze nog niet zichtbaar op de CT-scan.

Indien deze kankercellen niet verwijderd of vernietigd worden kunnen ze op termijn uitgroeien tot een uitzaaiing en voor herval zorgen. De arts zal verdere onderzoeken uitvoeren om deze mogelijkheid te beoordelen. In deze situatie kan na de chirurgie een immuun-stimulerende medicatie toegediend worden. Dit type medicamenteuze behandeling na chirurgie wordt ‘’adjuvant’’ genoemd omdat het de chirurgie helpt om de kankercellen te elimineren.

Elke dag zijn onderzoekers in de weer om nierkanker beter te begrijpen. Dit laat toe om nieuwe therapieën te ontwikkelen. Klinische studies zijn de enige manier waarop onderzoekers kunnen nagaan of een nieuwe behandeling, zoals een nieuw geneesmiddel, veilig en werkzaam is bij de mens.

Lees meer over :

Blaaskanker

Ter herinnering: de blaas is een orgaan dat dient om urine op te slaan. Vanuit de nieren stroomt de urine via het nierbekken en de urineleiders naar de blaas. Vervolgens wordt ze afgevoerd via de urinebuis.¹⁴

De meest voorkomende kanker: het urotheelcarcinoom¹⁵

Bij blaaskanker zijn de cellen in de binnenwand van de blaas aangetast. Aan de basis ligt een normale cel die muteert en zich vervolgens ongecontroleerd vermenigvuldigt tot een tumor ontstaat. De meest voorkomende kwaadaardige tumor ontwikkelt zich in het urotheel (slijmvlies van de urinewegen). In ruim 90% van de blaaskankergevallen gaat het om deze vorm.

De andere (zeldzame) vormen van blaaskanker zijn plaveiselcelcarcinomen en adenocarcinomen.

Verschillende vormen en stadia¹⁵

Bij urotheelcarcinomen wordt een onderscheid gemaakt tussen tumoren die niet tot in de blaasspier doordringen (oppervlakkige tumoren) en tumoren die wel tot in deze spier doorgroeien, de zogenaamde invasieve tumoren.
Aangezien deze kanker het slijmvlies van alle urinewegen kan aantasten, is het bovendien mogelijk dat er tumoren op verschillende plaatsen tegelijk ontstaan. Dat is het geval voor 10% van de blaaskankerpatiënten.

Afhankelijk van de plaats en de verspreiding van de kanker worden 5 stadia gedefinieerd:¹⁵

De behandelingsopties¹⁶

De behandelingen worden gekozen op basis van de situatie, de specifieke kenmerken van elke patiënt met andere woorden. Meerdere artsen met verschillende specialisaties (uroloog, radioloog, nierspecialist, patholoog, medisch oncoloog, huisarts enz.) komen bijeen om de best mogelijke behandelingen voor het individu in kwestie te bespreken.

De meest gekozen behandelingen (alleen of gecombineerd) bij blaaskanker zijn de volgende:

ablatieve chirurgie
blaasspoelingen met chemotherapie of BCG*
laserbehandeling
chemotherapie
bestraling
immunotherapie

*immunotherapie op basis van verzwakte tuberculosebacillen

Lees meer over :

Immunotherapie¹⁷

Immunotherapie is een methode die onze natuurlijke afweer gebruikt of stimuleert om de kankercellen aan te vallen of te vernietigen. Anti-PD1-therapieën zijn een van die methodes.

Het immuunsysteem en het verband met kanker

Wat is de rol van het immuunsysteem¹⁸?

Het immuunsysteem lijkt op een goed georganiseerd leger dat ons lichaam beschermt. De belangrijke soldaten zijn de T-cellen. Dat zijn immuuncellen die voortdurend in ons lichaam patrouilleren en elke cel die ze tegenkomen inspecteren. Ze maken een onderscheid tussen goede en slechte cellen door de codes op hun oppervlak te lezen.

Kankercellen kunnen het immuunsysteem te slim af zijn^19,20

Naarmate de kanker zich ontwikkelt, leren de kankercellen het immuunsysteem te omzeilen.

Een mechanisme dat de kankercellen vaak gebruiken, is een “stopsignaa” op hun oppervlak, waardoor ze de “uitknop” van de immuuncellen kunnen indrukken. Zo vallen de immuuncellen in slaap en kunnen de kankercellen zich blijven “vermenigvuldigen” en verder in het lichaam circuleren. In medisch jargon wordt de “uitknop” op de immuuncel de “programmed death receptor” genoemd, afgekort PD-1.

Immunotherapie heractiveert het immuunsysteem^19,20

Immunotherapie voorziet de immuuncellen van extra uitrusting die hun “uitknop” beschermt, zodat ze niet gedeactiveerd kunnen worden door de kankercellen. De immuuncellen blijven actief en kunnen zo de kankercellen aanvallen. Dit type immunotherapie, dat de PD-1-‘uitknop’ van de afweercellen blokkeert, wordt daarom anti-PD-1-therapie genoemd.

Er bestaan nog andere types immunotherapie, maar die komen hier niet aan bod.

Wat zijn de bijwerkingen van immuuntherapie?²¹

Net als andere geneesmiddelen tegen kanker kan anti-PD-1 therapie bijwerkingen hebben. Het is moeilijk te voorspellen of een patiënt bijwerkingen zal hebben of niet. Het verschilt erg van persoon tot persoon.

Immunotherapie verhoogt de activiteit van het immuunsysteem, zodat het immuunsysteem soms fouten maakt en ook gezonde cellen in ons lichaam aanvalt.

Wanneer dit gebeurt, zal het aangevallen weefsel “opvlammen”, dit wordt een auto-immuunreactie genoemd. De bijwerkingen van immunotherapie kunnen in elk orgaan van ons lichaam optreden. Daarom is het belangrijk waakzaam te zijn, zelfs voor klachten die onbeduidend lijken.

De meest voorkomende bijwerkingen

Neem gerust contact op met uw medische team voor meer informatie over uw ziekte.

Lees meer over :